Kun je het je voorstellen? Elke dag arriveren in dit paradijs minstens zes rubberboten met vluchtelingen; soms twintig, maar meestal wel tachtig mensen per boot; dat maakt zo’n zeshonderd mensen per dag.
Nee? Dat is maar goed ook. Want dit paradijs zucht ook nog eens onder de zwaarste economische crisis die zich de afgelopen decennia binnen de Europese grenzen heeft afgespeeld. Dat alles verdraagt zich moeilijk met elkaar en daardoor is het toerisme bitterhard nodig (en erg goed mogelijk), zoals blijkt uit deze twee verhalen:
Gisteren troffen we in de bus een oude Griekse vrouw. Ze was in het zwart gekleed en droeg een orthodox kruisje om haar nek. Een typische Griekse oma die achttien jaar in Duitsland had gewerkt en perfect Duits sprak. Tussen haar uitgevallen tanden door had ze een duidelijke mening over de Griekse politiek: aan Tsipras lag het niet, maar Griekenland moest zeker in de Euro blijven. Verder vertelde ze hoe bang mensen zijn. Het is een angst die wij ons moeilijk kunnen voorstellen. Het gaat erover dat je het gevoel hebt dat je van het ene op het andere moment alles kwijt kunt zijn. En dan heeft men het in het toeristenseizoen op Lesbos nog relatief goed, in Athene leven opa’s en oma’s op straat en eten ze uit de vuilnisbakken. Net zo goed als ze onze vragen over het geld begreep, zo weinig begreep ze van onze vragen over vluchtelingen – laat staan dat ze haar mening daarover zei.
Het tweede verhaal kwam van een dame die vanuit Noord-West Europa is geïmmigreerd en die net als zovelen al vele jaren op Lesbos woont en werkt. Net als de meeste buitenlanders is ook zij werkzaam in het toerisme. Ze vertelde dat de groei er het laatste jaar wel uit is. Veel ondernemers hebben schulden en dat maakt de vooruitzichten slecht. Waar die teruggang aan ligt, is moeilijk te zeggen: niet aan het eiland en de zorg die aan de bedrijfjes wordt besteed (zoveel is ons wel duidelijk). Maar of het nou aan de berichtgeving over de Euro ligt, of aan die over de vluchtelingen, daarover is het eiland volgens haar verdeeld. Zelf probeert ze emotioneel afstand te houden van de vluchtelingen. Terwijl ze dat vertelt, wellen tranen in haar ogen op.
Inmiddels begrijp ik maar al te goed waarom: je verdiepen in hun verhalen raakt je in het diepst van je ziel. Dan kun je beter je ogen sluiten zoals die Griekse oma deed of afstand bewaren zoals deze dame.
Ik heb daar geen waardeoordeel over, net zo min als ik een oordeel wil uitspreken over de mensen die naar Lesbos komen om op een ligbedje te liggen en te genieten van rust en schoonheid. Sterker nog: ik zou het je van harte aanraden. Je bewijst ermee dat je verder kijkt dan de verhalen die in het nieuws komen en het eiland verdient dat.