De EU stapelt schande op schande, en we hadden het allemaal kunnen weten…
Gisteren (15 december 2015) rapporteerde Amnesty International over de behandeling van vluchtelingen in Turkije. Daar horen woorden als detentie, deportatie en mishandeling bij. Helaas is dat niet verbazingwekkend. Ernstiger is dat de EU willens en wetens een verdrag sloot waarin ze ten onrechte aannam dat Turkije veilig is voor vluchtelingen. Waarom dat juist niet zo is? En waarom we het allemaal hadden kunnen weten? Dat zal ik uitleggen.
In 1951, tijdens de naweeën van de Tweede Wereldoorlog sloten vele landen een verdrag: het VN-vluchtelingenverdrag. In het kort komt dat erop neer dat mensen die vluchtten als gevolg van de gebeurtenissen tijdens en kort na WOII niet werden teruggestuurd naar een land waar zij moesten vrezen voor gevaar of vervolging. Turkije was een van de landen die dat verdrag ondertekenden. Sommige landen, waaronder Nederland, lieten een voorbehoud opnemen. Turkije ook. Het voorbehoud van Turkije was dat het verdrag alleen gold voor vluchtelingen uit Europa en dat die het niet beter mochten hebben dan de Turkse burgers zelf. Tot zover de bijzonderheden.
In 1966 ontdekte de wereld tot haar stomme verbazing dat er brandhaarden bleven ontstaan en dat ook daar vluchtelingen vandaan kwamen. En zoals dat in de jaren ’60 (de tijd van “Peace man”) ging, vond men het oneerlijk dat die niet meer onder het verdrag vielen. Daarom formuleerde men in New York een aanvullend protocol. Dat protocol hield in het kort in dat de datumgrens van 1951 niet langer gold en dat ook gebiedsgrenzen vervielen. Vanaf dat moment had iedereen die moest vrezen voor vervolging en geweld recht op bescherming. Ook het protocol werd door Turkije geratificeerd.
Maar nu de catch: Turkije maakte twee voorbehouden op dit protocol:
- Vluchtelingen mochten het nog steeds niet beter hebben dan Turken;
- Turkije zou zich blijven beperken tot Europeanen.
Dit protocol geldt nog steeds. Gevolg is dus dat vluchtelingen uit landen als Syrië en Irak in Turkije geen rechten hebben en als illegalen beschouwd worden. Ze mogen dus gedetineerd worden en gedeporteerd naar het land van herkomst. Niets aan de hand, verdragstechnisch. Maar het maakt Turkije er voor vluchtelingen geen veilig land op, natuurlijk.
En dat is waarom het een schande is dat Europa willens en wetens afspraken maakte met Turkije. Want men wist dat. Iedereen wist dat, of had dat op zijn minst kúnnen weten. Alles staat namelijk heel gewoon online:
- Verdrag en protocol vind je hier (pdf);
- Overzicht van ratificaties en voorbehouden bij het verdrag van 1951 staan hier (automatische download);
- Eenzelfde overzicht voor het protocol lees je hier (automatische download).
Desondanks heeft niemand (bij mijn weten) aan de bel getrokken. En heeft de Europese politiek heel opportunistisch de ogen gesloten. En dat is ronduit een schande!
Naschrift 1: Amnesty International maakt ook gewag van mishandeling in de detentiecentra. Dat is een ander verdrag, namelijk dat van de mensenrechten. En ik heb het nog niet gecheckt, maar ik ga er toch maar even vanuit dat Turkije dat wel zonder voorbehoud ondertekend heeft. Dubbel zo erg dus.
Naschrift 2: Tot de dag van vandaag vangt Turkije veruit de meeste Syrische vluchtelingen op. Dat neemt niet weg dat de wending die het beleid volgens het rapport van Amnesty International neemt, behoorlijk zorgelijk is.
Naschrift 3: Op 17 oktober 2015 waarschuwde Amnesty International (vertaling door Google) de Duitse bondskanselier Angela Merkel dat Turkije niet veilig is. Zelfs 1 op de 4 Turkse vluchtelingen blijkt asiel te krijgen in Europa.
Foto: Amnesty International Refugee Day Rally 3, CC BY NC Jason (flickr.com)